De Amerikaanse president Trump gaf recent de ‘Centers for Disease Control and Prevention’ (CDC) de instructie om wetenschappelijke manuscripten terug te trekken die ‘verboden termen’ bevatten. Het gaat onder andere om ‘gender’, ‘transgender’, ‘LGBT’ en ‘non-binair’. Een beslissing met dramatische gevolgen voor de volksgezondheid, stellen artsen. Grootschalig protest tegen deze censuur, in binnen- en buitenland, blijft dan ook niet uit. Terecht. Maar helaas bleef het tijdens de woke-censuur wel oorverdovend stil.
Donald Trump in juni 2024, Wikimedia Commons
Eind vorige week kreeg onderzoeker Mandi Pratt-Chapman, adjunct-directeur van het kankercentrum van de George Washington University (GWU), een schokkend telefoontje. Zij en haar collega’s moesten meteen stoppen met hun grootschalige kankeronderzoek dat werd gefinancierd door de Amerikaanse National Institutes of Health (NIH). De reden? Trump had al op de eerste dag van zijn huidige ambtstermijn een decreet uitgevaardigd dat stelde dat het woord ‘gender’ vervangen moest worden door ‘sekse’ in alle federale beleidslijnen en documenten. Ook gaf hij overheidsinstanties de opdracht om ‘ervoor te zorgen dat subsidiegelden geen genderideologie promoten’.
Het project van Pratt-Chapman en haar collega’s ging na hoe zo goed mogelijk informatie verzameld kon worden over de seksuele geaardheid en genderidentiteit van kankerpatiënten. Dat is namelijk erg belangrijk: ‘Onderzoek heeft immers al aangetoond dat er verschillen in kankerrisico’s zijn bij seksuele en genderminderheidsgroepen’, aldus Pratt-Chapman. Ze noemt de beslissing dan ook ‘behoorlijk alarmerend’.
Dataverlies
Eveneens als gevolg van het genoemde decreet verplichtte Trump alle onderzoekers van de CDC onderzoek terug te trekken dat ‘verboden termen’ bevat. Deze termen zijn onder andere ‘gender’, ‘transgender’, ‘LGBT’, ‘non-binair’, ‘geslacht toegewezen bij de geboorte’, ‘zwangere persoon’, ‘biologische man’ en ‘biologische vrouw’.
De websites van de CDC moesten er ook aan geloven. De pagina’s waarop de verboden termen voorkwamen, werden verwijderd. Deze pagina’s bevatten datasets die door wetenschappers en onderzoekers wereldwijd worden gebruikt, vertelden twee CDC-medewerkers anoniem aan The Washington Post. Ze gaven aan dat dit dataverlies ernstige gevolgen zal hebben voor verder onderzoek naar de volksgezondheid.
'Onderzoek en wetenschap zijn gebaseerd op feiten, niet op politieke ideologieën'
Tot slot is ook de National Science Foundation (NSF), die wereldwijd wetenschappelijk onderzoek financiert, bezig duizenden projecten uit te pluizen op ‘problematisch taalgebruik’. Daar gaat het dan om termen als ‘trauma’, divers’, ‘uitsluiting’, ‘gemarginaliseerd’, die door de regering-Trump worden geassocieerd met ‘woke’ of ‘marxistische’ opvattingen.
Deze escapades van Trump hoeven overigens niet te verbazen. Ook eind 2017, tijdens zijn vorige ambtstermijn, legde hij de CDC al een lijst van verboden termen op, waaronder ‘foetus’, ‘transgender’ en ‘diversiteit’.
Orwelliaans
Gelukkig blijft de reactie niet uit. ‘Wij zullen zaken publiceren volgens onze eigen richtlijnen en ethische principes’, aldus Georges Benjamin, uitgever van het American Journal of Public Health (AJPH) en uitvoerend directeur van de moederorganisatie, de American Public Health Association. Hij wil daarmee uitdrukkelijk niet medeplichtig zijn aan de censuur van Trump.
‘Het is Orwelliaans, echt waar’, zei Steven Woolf, emeritus-directeur en senior advisor bij het Center on Society and Health van de Virginia Commonwealth University aan de Washington Post.
'Keihard protest is het enige juiste antwoord op Orwelliaanse Newspeak en andere bedreigingen van de academische vrijheid. Of die bedreigingen nu van woke of van anti-woke komen'
En ook in België blijven de reacties niet uit. Piet Hoebeke, uroloog aan het UZ Gent publiceerde een opiniestuk in De Morgen. Het stuk werd medeondertekend door academisch personeel van de faculteiten geneeskunde van verschillende Vlaamse universiteiten. De academici noemen de instructie van Trump aan de CDC ‘een gevaarlijke aanval op de academische vrijheid en de integriteit van de wetenschap. (…) Onderzoek en wetenschap zijn gebaseerd op feiten, niet op politieke ideologieën’, aldus de onderzoekers. Verder roepen de academici wetenschappers, journalisten en beleidsmakers op om samen te werken om de impact van deze censuur onder de aandacht te brengen en te bestrijden.
Woke en anti-woke
Dat is natuurlijk nobel en dat kunnen we alleen maar toejuichen. Alleen blijft de kwestie: dit soort censuur is niet nieuw. Waar waren Hoebeke en collega’s op het moment dat in 2022 werd beslist dat Nature-vakbladen onderzoeksartikelen mogen weren die maatschappelijk gevoelig liggen, ook als ze wetenschappelijk goed onderbouwd zijn? Op de reacties van enkele witte raven na, zoals die van professor cognitieve psychologie aan de UGent Wouter Duyck, bleef het oorverdovend stil.
En waar waren de proteststemmen toen Kathleen Stock, voormalig professor filosofie aan Sussex University en zelf lesbisch, in 2021 zich genoodzaakt zag ontslag te nemen na ernstige bedreigingen wegens bepaalde genderkritische standpunten?
Keihard protest is het enige juiste antwoord op Orwelliaanse Newspeak en andere bedreigingen van de academische vrijheid. Of die bedreigingen nu van woke of van anti-woke komen. ‘Woke is koren op de molen van Trump, Musk en consorten, en draagt daarmee een verpletterende verantwoordelijkheid’, verklaarde filosofe Alicja Gescinska in De Morgen. Ze heeft gelijk. Of zoals hoogleraar en politicus Boudewijn Bouckaert zegt: ‘Wie woke zaait, zal Trump oogsten’.
Dr. Astrid Elbers
Universiteit Antwerpen
De auteur is kernlid van Hypatia
Deze tekst verscheen eerder bij Doorbraak en werd overgenomen met toestemming van de hoofdredacteur.