Een hoogleraar kan zijn ambt alleen maar naar behoren uitvoeren wanneer hij zich richt op de feiten zoals zijn wetenschappelijk onderzoek uitwijzen. Een wetenschapper die onder druk wordt gezet om zich te voegen naar wat de meerderheid van zijn collega’s zeggen of naar wat de overheid of de universitaire bestuurders van hem vergen heeft in feite zijn integriteit als wetenschapper op het spel gezet.
Afbeelding: em. prof. dr. Paul Cliteur
“UGent neemt afstand van uitspraken professor Lieven Annemans over vaccinatie van kinderen”, schreef vrt nws op 10 jan 2022. Het bericht gaat verder met: “De universiteit van Gent distantieert zich van de uitspraken van haar professor en gezondheidseconoom Lieven Annemans, vandaag op Twitter. Volgens Annemans zijn de risico’s van vaccinatie bij jonge kinderen groter dan de risico’s na een coronabesmetting.”
De “afstandnemer” van de universiteit was de decaan van de Gentse faculteit Geneeskunde, Piet Hoebeke. “Het vaccineren van kinderen tegen COVID-19 is veilig”, reageert Piet Hoebeke tegenover vrt nws. Hij licht toe: “Mijn collega’s in kindergeneeskunde zijn erg verontwaardigd.” Lieven Annemans verklaarde desgevraagd achter zijn uitspraken te blijven staan.
Inmiddels zijn we een jaar verder en het wetenschappelijk inzicht is gewijzigd. Niet ten gunste van Hoebeke, maar ten gunste van Annemans. Dit laat ons zien hoe belangrijk academische vrijheid is. Het vrije onderzoek. De mogelijkheid voor universitaire onderzoekers om in vrijheid kwesties te onderzoeken, daarbij niet gehinderd door bestuurlijke instanties die zich met de inhoud van hun werk bemoeien.
De universiteit Gent heeft eens de hoogleraar in zijn ambt benoemd en de hoogleraar heeft dat ambt aanvaard. De hoogleraar kan dat ambt alleen maar naar behoren uitvoeren wanneer hij zich richt op de feiten zoals zijn wetenschappelijk onderzoek uitwijzen. Een wetenschapper die onder druk wordt gezet om zich te voegen naar wat de meerderheid van zijn collega’s zeggen of naar wat de overheid of de universitaire bestuurders van hem vergen heeft in feite zijn integriteit als wetenschapper op het spel gezet.
Hoe onjuist de rolopvatting van decaan Hoebeke is blijkt ook uit zijn tweet van 10 januari 2022: “Als decaan van @ugent_fge @ugent wens ik mij expliciet te distantiëren van deze wetenschappelijk niet correcte boodschap van collega @LievenAnnemans die dit in eigen naam deelt.” Hoebeke denkt kennelijk dat hij een taak heeft Annemans te corrigeren als deze iets afwijkends zegt van “verontwaardigde collega’s” binnen de faculteit.
Ook de rector van de universiteit gaf blijk van een verkeerde taakopvatting.
Rector Rector Rik van de Walle schreef op Twitter naar aanleiding van het standpunt van Annemans: “Het onderstaande kan op geen enkele manier worden beschouwd als een standpunt van de @UGent of als het standpunt van een andere UGent-medewerker dan prof. Annemans zelf. Wat mijn persoonlijke visie hieromtrent betreft: ik distantieer mij nadrukkelijk van het onderstaande.”
Het enige punt waarop Prof. Annemans wellicht zijn communicatie naar buiten over zijn wetenschappelijk inzichten kan verbeteren, is dat hij duidelijker had kunnen maken dat hij namens zichzelf en ook alleen namens zichzelf spreekt.
Hypatia wil opkomen voor de wetenschappelijke vrijheid van elke wetenschapper om inzichten naar buiten te brengen die afwijken van de staat, afwijken van de wetenschappelijke gemeenschap, afwijken van zijn faculteit en afwijken van de universiteit. Of beter nog: een faculteit en universiteit hééft geen collectief standpunt over wetenschappelijke kwesties. De taak van een decaan en een rector is slechts het faciliteren van het vrije onderzoek en het vrije debat.
De auteur is kernlid van Hypatia